Burkina Faso’da ülkenin eski Devlet Lideri Thomas Sankara’yı öldürmekle suçlanan 14 kişi yargılanıyor. ‘Afrika’nın Che Guevara’sı’ olarak anılan önder, 1987’de yakınındaki isimler tarafından yapılan bir darbede vurularak öldürülmüştü.
ESKİ DEVLET LİDERİ SANIKLAR ORTASINDA
Batı Afrika ülkesi Burkina Faso’da ülkeye ismini veren asker ve eski Devlet Lideri Thomas Sankara’nın öldürülmesi hakkında yargı süreci başladı. 1984’de tekrar bir askeri darbeyle iktidara gelen Sankara, sosyalist ve Pan-Afrikanist görüşleriyle tanınıyordu. Kısa müddet içerisinde giriştiği toplumcu uygulamalarla karizmatik bir figüre dönüşen Sankara, 1987 yılında kendisine karşı düzenlenen darbe sonucunda öldürüldü, iktidara yakın mesai arkadaşı Blaise Compaoré geldi.
Sankara’yı öldürmekle suçlanan 14 sanık ortasında Compaoré de bulunuyor. Lakin darbeyle birlikte iktidara gelen Compaoré, 2014 yılında ülkede düzenlenen protesto şovlarıyla birlikte Burkina Faso’yu terk etti. Sankara’nın öldürülmesiyle bir ilgisi olmadığını tez eden Compaoré, davayı ‘boykot’ ediyor. Kendisi an itibariyle Fildişi Kıyıları’nda sürgünde.
SANKARA KİMDİR?
Afrikalı başkan darbe sırasında vurularak öldürüldüğünde 37 yaşındaydı. Her ne kadar üç yıl kadar kısa bir müddet iktidar koltuğunda oturmasına karşın yankısı büyük oldu. Afrika’nın en tanınan figürlerinden biri haline gelen Sankara’nın Afrika sosyalizmi ve emperyalizm hakkındaki görüşleri kıtada -başta öteki Pan Afrikanist politikler olmak üzere pek çok insanı etkiledi.
İdareye gelir gelmez resmi hizmete mahsus değerli makam araçlarının kullanılmasını yasakladı, başta kendisi olmak üzere yüksek mevkilerdeki kamu çalışanlarının aldığı maaşlarda önemli oranda indirime gitti. Eski bir Fransa sömürgesi olan ülke daha evvel Üst Volta olarak anılıyordu. Sankara, bu ismi ülkede en çok konuşulan yerli lisanlarında (Mossi ve Bambara) ‘Başı Dik İnsanların Ülkesi’ manasına gelen iki söz ile, ‘Burkina Faso’ ile değiştirdi. Cinsiyet eşitliği için giriştiği uygulamalar kapsamında hafta bir erkekler için pazara gitme zorunluluğu’ getirdi.
Sankara, Burkina Faso’nun başında bulunduğu mühlet boyunca 2 buçuk milyon çocuğa aşı yapılmasını sağladı. Ülke çapına başlattığı eğitim kampanyasıyla okuma yazma oranını yüzde 13’ten yüzde 73’e çıkardı. Afrika’da çölleşmekte olan yerlerin önüne geçmek için harekete geçen birinci önderdi. Her kasabaya bir orman kampanyasıyla milyonlarca ağaç dikti. Hiçbir yabancı yardım almadan ülkeye demiryolları döşedi. Askeriyenin kullandığı marketi, devletin herkese açık marketine dönüştürdü, ki burası ülkenin birinci ‘süpermarketi’ oldu. Ulusal üretimi teşvik eden atılımlar yaptı. Tüm kamu çalışanlarına yerli pamuktan üretilen klâsik kıyafeti giyme zaruriliği getirdi.
‘EMPERYALİZMİ ARAYANLAR TABAĞINA BAKSIN’
Sankara, birebir vakitte Afrika’nın besin meselesine karşı kapsamlı tahliller üreten önderlerden biri olarak anılıyor. Bir konuşmasındaki “Emperyalizmi arayanlar, önündeki tabaklara baksın, yemek yediğinizde ithal mısır, pirinç yiyorsunuz” sözleri ile tanınan Sankara’dan evvel Burkina Faso’da ortalama bir hektarda 1700 kilo buğday alınırken 1986 yılında tıpkı oranın 3800-3900 bin kilolara kadar ulaşmasını sağladı. Sankara idaresinin toprak reformuyla birlikte toprak ağalarının elindeki yerleri fakir köylülere dağıttı.
Devlet Başkanlığı boyunca uygulamalarının yanı sıra hayat üslubu ve hitabeti ile de sık sık dikkat çeken Sankara, bugün ülkede hâlâ, bilhassa de gençler ortasında tanınan bir önder. BBC’ye konuşan başşehir Ouagadougou’dan bir öğrenci, Sankara heykeli önünde poz verirken “O hâlâ benim Devlet Liderim. Toplum için yaptıkları, onun yolundan gitmek üzere biz gençleri cesaretlendiriyor” sözleri ile Sankara’yı anıyor.
‘DAVANIN İHİTMALİNİ HAYAL EDEMEZDİK’
Sankara’nın öldürülmesine dair görülen davaya dair konuşan kardeşi Paul Sankara, ‘bu an için çok beklediklerini’ söyledi: “Çok uzun vakittir bekliyoruz, Compaoré’nin 27 yıllık rejimi boyunca bekledik. Onun idaresi boyunca davanın ihtimalini hayal bile edemezdik.”
Sankara’nın ailesi 1997 yılında cinayete dair hata duyurusunda bulundu, fakat Yüksek Mahkeme’nin soruşturmayı değerlendirmesi 15 yıl aldı. Compaoré’nin 2014 yılında devrilmesiyle birlikte süreç görece hızlandı. Takibindeki yıl Sankara’nın cenaze kalıntılarından DNA örneği alındı. 2016 yılında ise Burkina Faso yetkilileri resmi olarak Fransız hükümetinden Sankara’nın vefatına dair ellerindeki askeri evrakları paylaşmasını talep etti. Üç evrede kademede ulaştırılan arşivler son olarak Nisan 2021’de Burkina Faso’ya ulaştı.
KİMLER YARGILANIYOR?
Öte yandan Fransa’nın da darbede ve suikastta hissesi olduğunu düşünenler var. İktidarında benimsediği dış siyasette bilhassa Fransa’ya meydan okuyan Sankara’nın eşi Mariam, darbenin ardında Paris idaresini olduğunu lisana getiriyor.
Yargılanan isimler ortasında Compaoré’nin eski Genel Kurmay Lideri General Gilbert Diendéré ve 11 başka kişi bulunuyor. Askeri mahkeme karşısına çıkacak bireyler ‘Devlet güvenliğine saldırı’, ‘suikasta karışma’ ve ‘bedenlerin gizlenmesi’ üzere hatalarla yargılanıyor. Diendéré, 2015 yılında giriştiği başarısız darbe teşebbüsü sonrasında 20 yıl mahpus cezası almıştı. (DIŞ HABERLER)
Gazete Duvar
