Doug Johnson
Bu yaz, ABD’nin batısı tam manasıyla yakıp kavuran bir orman yangını dönemine şahit oldu. Ülke çapında altı milyon hektardan daha geniş bir alanı yok eden 48 bini aşkın orman yangını yaşandı. Bu olayların birincil nedeninin beşerler olmadığını ve havanın işleyişinde görülen doğal değişimlerin, dünyadaki en kuru ve yangına karşı hassas bölgelerin bu hale gelmesine katkı yaptığını düşünebilmek hoş olurdu.
Ne yazık ki gerçek o kadar da beğenilen değil. ABD’nin batı bölgelerinde gitgide artan orman yangını oranları kelam konusu olduğunda hatanın ne kadarını doğal nedenlerin üzerine atabileceğimizi tespit etmeyi amaçlayan yeni bir araştırmanın aktardığı kadarıyla, orman yangınlarının beklenen sebebi yaşadığımız iklim değişikliği. Araştırma makalesinin muharrirlerinden ve UCLA’ın (Kaliforniya Üniversitesi Los Angeles Kampüsü) Atmosfer ve Okyanus Bilimleri Bölümü’nde profesör olarak misyon yapan Rong Fu, “Yangın havasındaki bu artışın sadece hava sistemlerini ne kadar değiştirdiğini ve ne kadarının değişen hava sistemleriyle izah edilemeyeceğini öğrenmek istiyoruz” diyor.
Araştırma yaklaşık bir yıl evvel başladı. Fu ve birtakım meslektaşları Kaliforniya’da yaşıyor ve tümü de orman yangınlarından etkilendi; hâl böyleyken, bu yangınlara neyin sebep olduğunu araştırmaya karar verdiler.
DURUM NE KADAR MAKUS?
Fu ve grubu “topluca oluşturulmuş akış analoğu” dedikleri bir teknik kullandı. Kısaca söylersek, bölgede 1979 ve 2010 yılları ortasında doğal biçimde meydana gelen hava şartlarının şimdikine benzediği olayları tespit ettiler. Buradan ilerleyerek, hem geçmişteki hem de şimdiki durumlarda ‘buhar basıncı açığı’ (VPD) diye isimlendirilen bir sayıya -temelde, bölgenin ne kadar kuru ve ‘susuz’ olduğuna- baktılar.
VPD, ABD’nin batı kıyısında ve dünyanın başka pek çok bölgesinde yaşanan orman yangınlarının en önde gelen sebebidir. Hâl böyleyken, günümüz VPD’si, emsal hava şartlarının gözlemlendiği geçmiş olaylarda tespit edilenden daha yüksekse, yangın eğilimi taşıyan ögelerin şu anki halini belirleyen ve doğal olmayan bir bileşenin kelam konusu olduğunu ortaya koyar. Fu, “Temelde, [günümüz VPD’si] ile geçmişte yaşanan tıpkı hava şartlarından elde edebileceğimiz [VPD] ortasındaki fark, iklim değişikliğinden kaynaklanır” diyor.
Fu, bununla birlikte, bu olayların birebir hava durumu kalıplarını barındırmadığının altını çiziyor. Bunun yanı sıra, araştırmanın bitki örtüsünde yaşanan değişimler üzere değerli roller oynayabilecek birtakım öteki etkenleri de hesaba kattığını kelamlarına ekliyor. Araştırma, VPD eğilimlerinin toplamda yalnızca yüzde 32’sinin doğal nedenlere atfedilebileceğini ortaya koyuyor. Geriye kalan yüzde 68 ya da daha fazlası bu türlü değil ve cürümlünün iklim değişikliği olması beklenen görünüyor.
BAŞIMIZ BELADA
Daha da beteri, yüzde 68’lik oranın bile muhafazakâr bir iddia olması. Araştırma makalesi, bu oranın yüzde 88’e kadar yükselebileceğini vurguluyor. Fu, kullandıkları geçmiş hava durumu datalarının, büyük ihtimalle insanların o vakitlerde bile [aşırı] karbon yaymasından ve bu türlü değilse de iklim üzerinde çeşitli tesirleri olması gerçeğinden etkilendiğini belirtiyor. “Referans alınan devir, hâli hazırda sera gazlarından etkilenmekteydi” diyor.
Sonuç itibariyle, iklim değişikliğinin tesirleriyle ilgili kestirimleri, gerçekte olduğu kadar büyük değil; yaşananların daha muhafazakâr tarafında kalıyor. “Mümkün olduğunca muhafazakâr yaklaşmak istiyoruz. Bu yolla, ‘İklim değişikliği, yangın havasında yaşanan artışın üçte ikisine katkıda bulunuyor’ dediğimiz vakit, bunun büyük ihtimalle yanlışsız olacağının ve iklim değişikliğinin kolaylıkla hafife alınacağının farkındayız” diye ekliyor.
İnsani faaliyetlerin iklim değişikliği üzerindeki tesir seviyesini kesin biçimde anlamaya çalışmak güç bir uğraş; çünkü iklim bir seviyeye kadar kendi kendine değişir. Yeniden de bu araştırma, insanların bu olayda ne kadar sorumlu olduğunu anlamayı amaçlayan yeni bir teşebbüs. Bunun yanı sıra, Fu’ya nazaran, bu araştırmada kullanılan metotlar dünyanın öbür yerlerinde de kullanılabilir. Fu, “Bu yaklaşımın başka alanlarda da uygulanabileceğini düşünüyorum” diyor.
Yazının yepyenisi Ars Technica sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
