Psikolog İrem Naz Kırım, biriktirme hastalığı olan şahısların ellerinde tuttukları eşyalarla bağ kurarak, inançlı ortam muhtaçlıklarını karşıladıkları ve şahsî olarak yaşadıkları olayları hatırlamalarını sağlayacak kontaklar kurduklarının düşünüldüğünü belirterek, “Ayrıca anne yahut babadan, eşten, sevgiliden, çok sevilen bir arkadaştan gelen hediyeyi ayrılma, müdafaa ve savunma içgüdüsüyle saklamak da biriktirme hastalığına neden olabilir” dedi. Son periyotlarda dizi ve sinemalarda işlenen tanınan bahisler ortasında yer alan, birden fazla kişinin zımnî tuttuğu bir hastalık olan ‘çöp biriktirme hastalığı’ (dizpozofobi), çocukluktan itibaren birtakım eşyaların biriktirilmesi ile başlıyor. En sık orta yaş devrinden sonra görülen hastalıkla ilgili bilgiler paylaşan Medical Park Ordu Hastanesi’nden Psikolog İrem Naz Kırım, dispozofoni sorununu başta ruhsal faktörlerin etkilediğini söyledi.
Kâğıt, gazete ve plastik eşyaları biriktiriyorlar
Dispozofobi’nin halk ortasında çöp biriktirme hastalığı ya da istifçilik olarak da isimlendirilen ve dürtüler tesiriyle oluşan bir hastalık olduğunu söyleyen Psikolog İrem Naz Kırım, şu bilgileri verdi: “Çöp Biriktirme Hastalığı; kıymetsiz, sıhhatsiz, kullanılmayan tüm eşyaların biriktirilmesi ve atılamaması durumuna denir. Biriktirme hastalığında, toplanan ve bir türlü atılamayan eşyalarda sistemsiz bir biriktirme ve tutarsız bir gruplandırma vardır. Bu yüzden koleksiyonculuktan çok farklıdır. Koleksiyoncular yalnızca bir ya da birkaç alanla alakalı eşyaları toplarlar. Üstelik toplanan eşyalarda bir nizam ve intizam vardır. Hobilerini makul bir disiplinle yürütürler. Ayrıyeten tavırlı olmak ve birtakım eşyaları ileride lazım olabilir kanısıyla saklamak da biriktirme hastalığı değildir. Dispozofobi hastaları her şeyi biriktirir lakin en çok biriktirilen eşyalar; kâğıt, gazete, mektup, plastik eşyalar, konut araç gereçleri, torba ve giyim eşyalarıdır. Bu hastalık, ekseriyetle çok kapalı tutulduğundan kesin bir sayı vermek mümkün değildir, ancak kayıtlı hasta sayısına bakıldığında Türkiye’de nüfusun yüzde 3’ünde, dünya genelinde ise yüzde 6’sı oranında görülür. Ayrıyeten bu hastalarda kişilik bozuklukları da sık görülmektedir”
Eşyaları atılırsa çok reaksiyon verirler
Dispozofobi hastalarının biriktirdikleri tüm eşyalara başka manalar yüklediklerini söyleyen Psikolog İrem Naz Kırım, şöyle devam etti: “Dispozofobi sorunu olanlar sıkıntılarının farkında olmadıkları için kendilerine müdahale edilmesine, meskenlerinin boşaltılmasına büyük yansılar gösterebilirler. Eşyalarının atılmasına mahzur olabilir, bağırabilir ve sakladığı eşyasına ziyan gelmesi ya da kaybolması durumunda büyük acılar çekebilirler. Kişinin ruhsal durumunda davranış bozuklukları, genel dert ve tansiyon hali gözlemlenir. Kişi, kendini rahat hissedemez. En değerli sonuçlarından biri de biriktirilen unsurlar nedeniyle mesken ya da iş yerinin, ömür alanı olmaktan çıkmasıdır. Tüm odalar tıka basa eşya ile dolu bir hal alır. Eşyaların biriktirilmesinde muhakkak bir nizam de olmadığı için, birebir eşyanın aslında var olduğu unutularak tekrar tekrar alınır. Biriktirme hastalığı olan şahıslarda tüm eşyalar gerekliymiş üzere algılanır ve bir türlü atılamaz.”
Sevgisizlik biriktirme hastalığına yol açıyor
Biriktirme hastalığının hafıza ve dikkate dayalı sorunlarla, sınıflandırma ve karar verme zorluklarıyla da alakası olduğunu belirten Psikolog İrem Naz Kırım, şunları belirtti: “Bu noktada şahısların ellerinde tuttukları eşyalarla bağ kurarak, inançlı ortam gereksinimlerini karşıladıkları ve ferdî olarak yaşadıkları olayları hatırlamalarını sağlayacak kontaklar kurdukları düşünülüyor. Ayrıyeten anne ve babadan, eşten, sevgiliden, çok sevilen bir arkadaştan ikram gelen bir eşya ayrılma, müdafaa ve savunma içgüdüsü ile biriktirme hastalığını oluşturabilir. Hasebiyle duygusal mahrumluklar, reddedilme, aldatılma, sevgi ve şefkat muhtaçlıklarının kâfi seviyede karşılanamaması, eşyalara ya da hayvanlara çok ilgiye sebep olabilmektedir. Meskeninde ya da iş yerinde çok sayıda hayvan beslemek ve bunların hiçbirini diğerine verememek de, hastalık seviyesinde olmasa bile bir çeşit biriktirme alışkanlığıdır.”
İnternetten gereksiz alışveriş yaparlar
Biriktirme hastalığına yakalanan kimi şahısların neredeyse tüm vakitlerini internetteki alışveriş sitelerini gezerek geçirdiklerinin altını çizen Psikolog İrem Naz Kırım, “Dispozofobi sorunu olan bireyler gerekli gereksiz, muhtaçlığı olsun olmasın, ne olursa sipariş verirler. ‘Bu da lazım olabilir’, ‘Şu da işime yarabilir’ fikriyle, tahminen de hiçbir vakit gerekli olmayacak birçok eşyayı internetten satın alırlar. Bu bireyler, alışveriş sırasında kredi kartlarının limitini aşabilir, ama bu durum pek umurlarında olmaz” formunda konuştu.
Değişmesi için zorlamayın, dayanak olun
İstifleme davranışı gösteren kişinin yakın etrafıyla sorunlar yaşamaya başladığını söyleyen Psikolog İrem Naz Kırım, bu çeşit şahıslara kâfi vakit tanınması gerektiğini belirterek şu görüşlere yer verdi: “En büyük problemlerden biri, istiflemenin mesken ya da iş ortamını paylaşan şahıslar için ömür alanlarını olabildiğince kısıtlaması ve hijyenik açıdan etkilemesidir. Bu noktada istifçi kişinin yakın etrafındakilerin tavırları, sorunun gidişatı açısından büyük kıymet taşır. Öncelikle yakın etrafta bulunan bireylerin istiflemenin bir ruhsal sorun olduğunu kabul etmesi ve kişiyi anlamaya çalışmaları gereklidir. Yakınlarının duruma karşı olan hislerini yönetme marifeti edinmeleri de değerlidir. İstifleme durumunun temelinde duygusal sorunların olduğunu kabul ederek sorunu yaşayan şahsa sevgi ve şefkat gösterilmesi, tasayı azaltıcı davranışlardan biridir. Burada en değerli faktörlerden biri de istifçiyi değişmeye zorlamamak ve durumun düzelmesi için bireye kâfi vakti tanıyarak takviye olmaktır.”
Kendileri hastalığın farkında değillerdir
Biriktirme durumu, kişinin kendisinin yahut etrafındakilerin günlük hayatını etkilemeye başladıysa tedavi için adım atılması gerektiğini söyleyen Psikolog İrem Naz Kırım, şu tekliflerde bulundu: “Takıntılı hastalıkların yüzde 15’inde biriktirme hastalığı görülmektedir. Aslında biriktirme hastalığı da bir obsesif kompulsif kişilik bozukluğu (OKB) durumudur ve işin merkezinde dürtü denetim bozukluğu vardır. Biriktirme hastalığıyla ilgili hadiselerde hastalar ekseriyetle kendi istekleri ile tedaviye başvurmazlar. Zira bunun bir rahatsızlık olduğunu fark edebilecek içgörüye sahip değillerdir. Biriktirme hastalığı olanlarda antidepresan ilaçların yanı sıra bilişsel davranışçı terapiler, kısmen de olsa içgörünün ve farkındalığın geliştirilmesi yarar sağlayabilir.”
Haber7
